Բնական գազ ու նավթ՝ գլխավորը դա չէ Միջերկրականում

Թուրքիան շարունակում է բնական գազի ու նավթի հետախուզումը Միջերկրականում՝ չնայած այլ երկրների հարուցած խոչընդոտներին: Փորձագետ Աբդուլա Ագարը գտնում է, որ գլխավորը Միջերկրականի գազահիդրատներն են: Քանի դեռ թուրքական հորատող նավերը շարունակում են որոնումները Միջերկրականում, Թուրքիան շատ կարևոր համաձայնագիր կնքեց Լիբիայի հետ, որի համաձայն իր ձեռքն է վերցրել տարածաշրջանի երկրաբանական հետախուզության վերահսկողությունը և հարուցել է եվրոպական երկրների զայրույթը՝ Հունաստանի գլխավորությամբ: Աբդուլա Ագարը իր թվիթում ուշադրություն է հրավիրում խնդրի մեկ այլ կողմին: Թուրքիան գազ ու նավթ է որոնում, բայց պարզվում է գլխավոր հարցը Միջերկրականի գազահիդրատներն են: «Խոսքը միայն 3,5 տրիլիոն խորանարդ մետր գազը և 2 միլիարդ բարել նավթը չէ, որ ենթադրվում է՝ կա Արևելյան Միջերկրականում: Նույնիսկ այդ պաշարները մոտավորապես 3 տրիլիոն դոլար են գնահատվում: Գլխավորը Արևելյան Միջերկրականում գազահիդրատներն են: Գազահիդրատի մեկ միավորը հավասար է բնական գազի 30 միավորին: Հիմա պատկերացրեք փողի համար պայքարի մասշտաբները: Գազհիդրատը ծովում նույնն է՝ ինչ թերթաքարային գազը ցամաքում»: Գազահիդրատները բյուրեղային ամուր նյութեր են, որ կազմված են թեթև բնական գազերից, ինչպես մեթանը, էթանն ու պրոպանը, որ գտնվում են ջրի մոլեկուլի կառուցվածքի մեջ և ձևավորվում են գերազանցապես ծովի հատակին ու ցամաքի որոշակի հատվածներում:

18-րդ դարի առաջին կեսին գազահիդրատները պատահաբար բացահայտվեցին լաբորատոր պայմաններում: Որ գազահիդրատները կարող են կամայականորեն ձևավորվել բնության մեջ, հայտնի դարձավ, երբ գտնվեցին Ռուսաստանում Մեսսոյախիի շրջանի հավերժական սառույցի գոտում 1960-ականներին:

Գազահիդրատները կարող են ձևավորվել և ծովային նստվածքներում: Վերջին 30 տարվա հետազոտությունները ցույց են տվել, որ մեկ խորանարդ մետր գազահիդարտում կարող է լինել 164 խորանարդ մետր գազ: Միայն պատկերացրեք՝ 164 անգամ ավելի իր նախնական ծավալից: Այդ առանձնահատկության պատճառով գազահիդրատները համարվում են մերձավոր ապագայի էներգիայի աղբյուր: Գազահիդրատների կոմերցիոն օգտագործման առաջին ուսումնասիրությունները սկսվել են 1982-ին, ԱՄՆ-ում: Գիտնականները հաստատում են, որ Ատլանտյան օվկիանոսի հատակի Բլեյկ լեռնաշղթայի գազահիդրատների պաշարների օգնությամբ կարող է բավարարվել բնական գազի 100 տարվա պահանջը: Որոշ ժամանակ առաջ Չինաստանը սկսել է բնական գազ կորզել գազահիդրատային նստվածքներից Հարավչինական ծովի Շենխու շրջանում: Չինաստանը կարողացել է մուտք գործել 1277 մետր խորությամբ՝ ծովի հատակից 203 մետր ցածր գտնվող գազահիդրատների շերտ և դառնալ աշխարհի առաջին երկրներից մեկը, որ մշտական հիմքով գազ է ստանում գազահիդրատներից:

Թուրքիայում 2000-ականների սկզբին գիտատեխնիկական հետազոտությունների խորհրդի նախագծի (TÜBİTAK) հիման վրա առաջին անգամ սկսեցին հետազոտել գազահիդրատների կազմավորումները Սև ծովում: Իզմիրի Սեպտեմբերի 9-ի անվան համալսարանի ծովային գիտությունների ու տեխնոլոգիաների ինստիտուտը Seislab-ի, ինստիտուտի սեյսմիկ լաբորատորիայի հետ աջակցում են այդ աշխատանքներին, որ վերջին 12 տարիներին ղեկավարում է դոկտոր, պրոֆեսոր Գյունայ Չիֆտչին՝ օգտագործելով «Խոջա Պիրի ռեիս» գիտահետազոտական նավը: Սև, Միջերկրական ու Մարմարի ծովերում գազահիդրատների մեծ պաշարներ կան: Ապագայում այդ պաշարները կարող են լուծել մեր կախվածության հարցը էներգակիրների ներկրումից:
Yeni Akit (Թուրքիա)

Հ.Գ. Դե հիմա հասկացեք՝ ի՞նչ է որոնում Թուրքիան Սիրիայում՝ ինչու՞ է նետվում դեպի Միջերկրական, ինչու՞ է հորատում Կիպրոսի, Հունաստանի ջրային տարածքը: Երբ պետությունը ստեղծվում է ուրիշի հողերի գողության վրա, պետության կենսագործունեությունն էլ շարունակվում է գողության սկզբունքներով: Մենթալիտետի հարց է: Յուրացնել օտարների ունեցվածքը, նրանց սպանել կամ վտարել ու հայտարարել սեփական, հետո նորից մտնել նրանց տուն ու հայտարարել՝ իմն է:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ